Κατά τη "χρυσή" εποχή του ελληνικού κινηματογράφου, το αυτοκίνητο έκανε έντονη τη παρουσία του. Άλλες φορές ως "κομπάρσος" και άλλες φορές ως "πρωταγωνιστής".
Κατά τη δεκαετία του '60 το ιδιωτικό αυτοκίνητο άρχισε να διαδίδεται ευρύτερα στη χώρα μας, έστω και με αργούς ρυθμούς. Έτσι, δεν ήταν καθόλου σπάνιο να βλέπουμε τους ηθοποιούς στη μεγάλη οθόνη, να οδηγούν κάποιο λιγότερο ή περισσότερο φανταχτερό μοντέλο της εποχής.
Πότε όμως έκανε τα πρώτα του βήματα το αυτοκίνητο στο ελληνικό σινεμά;
Για να απαντηθεί το ερώτημα αυτό, πρέπει να πάμε στο προπολεμικό ελληνικό σινεμά.
Πριν τον πόλεμο (28-10-1940) το επιβατικό αυτοκίνητο στη χώρα μας αφορούσε κυρίως τους επαγγελματίες οδηγούς και τους διάφορους εύπορους της ελληνικής κοινωνίας.
Βάσει των διαθέσιμων στοιχείων, έως τότε κυκλοφορούσαν στην Ελλάδα 8.700 επιβατικά οχήματα, από τα οποία μόλις τα 2.780 ήταν ιδιωτικής χρήσης.
Η πρώτη ελληνική ταινία όπου το αυτοκίνητο κάνει μια σύντομη αλλά χαρακτηριστική εμφάνιση, είναι "Το τραγούδι του Xωρισμού", που έκανε πρεμιέρα στις 15 Απριλίου του 1940.
Πρόκειται για μια παραγωγή της "Σκούρας Φιλμ" σε σκηνοθεσία Φιλοποίμενα Φίνου. Πρόκειται για την μοναδική σκηνοθετική δουλειά του Φίνου, ο οποίος τρία χρόνια αργότερα δημιούργησε τη θρυλική κινηματογραφική εταιρεία με το όνομά του.
"Το τραγούδι του Χωρισμού" είναι μια ταινία με σύγχρονο για την εποχή της θέμα, στην οποία πρωταγωνιστούν οι: Λάμπρος Κωνσταντάρας, Λίντα Μιράντα, Κώστας Παπαγεωργίου, Αλέκος Λειβαδίτης, Ευγενία Δανίκα.
Το σενάριο είναι του Δημήτρη Μπόγρη.
Η υπόθεση αφορά έναν νησιώτη ψαρά (Λ. Κωνσταντάρας) ο οποίος παρασύρεται από μια πλούσια Αθηναία, αφήνοντας το νησί του και την αγαπημένη του. Στην Αθήνα θα αναδείξει το ταλέντο του ως τραγουδιστής, όμως ένα γράμμα θα γίνει αφορμή να εγκαταλείψει την πλούσια Αθηναία και το τραγούδι και να επιστρέψει στο νησί του και στην κοπέλα που τον περιμένει.
Στη διάρκεια της ταινίας, βλέπουμε τους Κωνσταντάρα και Λίντα Μιράντα να απολαμβάνουν μια βόλτα στην ηλιόλουστη προπολεμική Αθήνα, μέσα σε μια μαύρη Chevrolet Convertible, μοντέλο του 1936. Το αυτοκίνητο ως μέσο ελευθερίας και ανεξαρτησίας, με πλάνα από κεντρικές λεωφόρους της πόλης αλλά και τοποθεσίες λίγο έξω από αυτή. Μάλιστα είναι σίγουρο ότι σε αυτή τη ταινία απολαμβάνουμε τα πρώτα in car πλάνα σε εγχώρια παραγωγή (με τη κάμερα τοποθετημένη πάνω στο αυτοκίνητο).
Στις 28 Οκτωβρίου 1940 ξεσπάει ο Ελληνοϊταλικός πόλεμος. Ακολουθεί η γερμανική κατοχή, τον Απρίλιο του 1941. Οι δύσκολες μέρες εκείνης της περιόδου δεν εμποδίζουν τον Φιλοποίμενα Φίνο να ιδρύσει... κινηματογραφική εταιρεία και να γυρίσει τη πρώτη του ταινία ως παραγωγός. Είναι "Η Φωνή της Καρδιάς", ένα αισθηματικό δράμα. Η ταινία αποτέλεσε μεγάλη εμπορική επιτυχία. Η πρεμιέρα έγινε στις 29 Μαρτίου 1943 και έκοψε 102.237 εισιτήρια, αριθμός σημαντικός εκείνη την εποχή. Το σενάριο και η σκηνοθεσία είναι του Δημήτρη Ιωαννόπουλου. Πρωταγωνιστούν σημαντικοί ηθοποιοί, όπως ο Αιμίλιος Βεάκης, ο Δημήτρης Χορν, ο Λάμπρος Κωνσταντάρας, η Νίτσα Τσαγανέα, ο Αλέκος Λειβαδίτης, η Καίτη Πάνου και, σε πρώτη εμφάνιση, η Σμαρούλα Γιούλη. Πρόκειται για μια από τις ελάχιστες ελληνικές ταινίες που γυρίστηκαν κατά τη διάρκεια της κατοχής. Εδώ το αυτοκίνητο έχει τη δική του διακριτική παρουσία, σε μια εποχή που τα ελάχιστα εναπομείναντα οχήματα είχαν μετατραπεί σε γκαζοζέν, λόγω της έλλειψης καυσίμων. Ο Λάμπρος Κωνσταντάρας και η παρέα του απολαμβάνουν τις βόλτες τους με ένα ανοικτό μοντέλο της γερμανικής εταιρείας Adler, από τα μέσα της δεκαετίας του '30. Ο αριθμός κυκλοφορίας του ήταν 34-159. Ο κινητήρας του Adler ήταν 995 κ.εκ και στην ταινία φαίνεται να λειτουργεί κανονικά με βενζίνη.
Μετά την απελευθέρωση (12 Οκτωβρίου 1944) και μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του '40, οι κινηματογραφικές παραγωγές στην Ελλάδα είναι ακόμα λίγες. Η παρουσία του αυτοκινήτου στις ταινίες αυτής της περιόδου είναι εξαιρετικά περιορισμένη.
Στη ταινία "Δύο Κόσμοι" του 1949, βλέπουμε σκηνές από εκδρομή με ανοιχτό αυτοκίνητο, ένα θέμα αρκετά δημοφιλές σε μεταγενέστερες ταινίες του εγχώριου κινηματογράφου. Εδώ ο Νίκος Τζόγιας στο ρόλο ενός περιθωριακού τύπου, μαζί με ένα φίλο του, χρησιμοποιούν μια Plymouth Convertible του 1942 ως μέσο αναψυχής αλλά και εντυπωσιασμού, για τις δυο κοπέλες με τις οποίες έχουν ραντεβού.
Κατά τη δεκαετία του '50 το αυτοκίνητο θα αρχίσει να κάνει ξανά έντονη τη παρουσία του στη μεγάλη οθόνη.
Σημαντική είναι η αισθηματική κομεντί "Τα Τέσσερα Σκαλοπάτια" του 1951. Πρόκειται για τη πρώτη ελληνική ταινία όπου οι 4 τροχοί δεν είναι πλέον "κομπάρσοι" ή "δευτεραγωνιστές".
Το σενάριο είναι του Γιώργου Ασημακόπουλου και η σκηνοθεσία του Γιώργου Ζερβού. Αποτέλεσε, μάλιστα, την πρώτη σε εισπράξεις ταινία της σαιζόν 1950-1951, με 194.493 εισιτήρια.
Πρωταγωνιστεί η Ζινέτ Λακάζ, σε μια από τις ελάχιστες κινηματογραφικές εμφανίσεις της. Μαζί της ο Νίκος Χατζίσκος, στο ρόλο του εύπορου Γκρενά που απολαμβάνει τις βόλτες του μέσα σε μια μαύρη Chrysler Convertible, μοντέλο γύρω στο 1946 - 1948.
Παίζουν επίσης ο Ντίνος Ηλιόπουλος, η Γεωργία Βασιλειάδου, η Άννα Κυριακού, η Σμάρω Στεφανίδου, ο Γιάννη Πρινέας και ο Μίμης Φωτόπουλος.
Η Ρένα (Λακάζ) εγκαταλείπει το σπίτι των θείων της και αναγκάζεται να μεταμφιεστεί σε... άντρα ώστε να μπορέσει να βρει δουλειά. Καταλήγει να είναι βοηθός σωφέρ του Βρασίδα (Φωτόπουλος), ο οποίος όμως παραδίδει και μαθήματα οδήγησης στον πλούσιο θείο της (Πρινέας), που αγόρασε καινούργιο αυτοκίνητο. Ο ίδιος λέει σχετικά σε σκηνή της ταινίας... "Έχω τη γνώμη ότι είναι η μεγαλοπρεπέστερη λιμουζίνα της Αθήνας", κοιτώντας με καμάρι την αστραφτερή αμερικάνικη Ford Fordor του 1949.
Στις 2 Φεβρουαρίου 1953 έκανε πρεμιέρα στους κινηματογράφους μια από τις πιο αγαπημένες ελληνικές ταινίες της δεκαετίας του '50. Είναι η πρώτη ταινία που έβαλε το αυτοκίνητο στο επίκεντρο της υπόθεσης. Ακόμα και ο τίτλος παραπέμπει άμεσα σε αυτό. Δεν είναι άλλη από "Το Σωφεράκι". Μια κωμωδία της Φίνος Φιλμ, που ήρθε πρώτη σε εισπράξεις τη σαιζόν 1952-1953, με 190.589 εισιτήρια.
Το σενάριο και η σκηνοθεσία είναι του Γιώργου Τζαβέλα.
Ο Μίμης Φωτόπουλος στο ρόλο του Βάγγου, ενός εργατικού αλλά γυναικά οδηγού ταξί, που παλεύει για το μεροκάματο με ένα προπολεμικό σαραβαλάκι. Έχει να αντιμετωπίσει τον ανταγωνισμό των "αεροδυναμικών" με τις σύγχρονες αμερικάνικες λιμουζίνες που έχουν αρχίσει να κατακλύζουν τους δρόμους της Αθήνας. Όμως έρχεται αντιμέτωπος και με το αφεντικό του, τον ιδιοκτήτη του παλιού ταξί, που δεν εγκρίνει την άστατη ζωή που κάνει. Σε αυτή την ταινία, το προπολεμικό αμάξι αντιμετωπίζεται πλέον σαν κάτι το εντελώς γραφικό. Παρότι το αφεντικό διαθέτει "οκτώ αεροδυναμικά στη πιάτσα", επιμένει να διατηρεί το πρώτο του αυτοκίνητο στη κυκλοφορία, που θεωρεί ότι είναι το "γούρι" του. Ο μόνος που μπορεί να το δουλέψει είναι ο Βάγγος. Αυτός βέβαια το χρησιμοποιεί και για λόγους αναψυχής με τις διάφορες αισθηματικές "κατακτήσεις" του. Μέχρι που μια νεαρή κοπέλα, η Λέλα, πέφτει αφηρημένη στις ρόδες του. Εκείνη δεν παθαίνει τίποτα, όμως το ατύχημα αυτό θα είναι η αιτία να ερωτευτούν. Η μητέρα της αντιδρά αρνητικά, θεωρώντας υποτιμητικό να κάνει γαμπρό της έναν "παλιοσωφέρ". Παρά τα εμπόδια, αυτός επιμένει και κλέβει τη Λέλα. Τώρα, εκτός από τη μητέρα της κοπέλας, έχει απέναντι του και τον εργοδότη του, εφόσον χρησιμοποίησε κρυφά για αυτό το σκοπό το αυτοκίνητο της δουλειάς.
Πρωταγωνιστούν ο Μίμης Φωτόπουλος και η Σμαρούλα Γιούλη. Εμφανίζονται επίσης οι, Λέλα Πατρικίου, Σπεράντζα Βρανά, Λόλα Φιλιππίδου, Νίκος Ρίζος, Έλσα Ρίζου, Τζένη Σταυροπούλου, Γιώργος Βλαχόπουλος, Θάνος Τζενεράλης, Γιάννης Ιωαννίδης, Γιώργος Λουκάκης, Νίκος Φέρμας κ.α.
Το αυτοκίνητο που χρησιμοποιήθηκε στη ταινία, ως "σαραβαλάκι", ήταν ένα Fiat 520 από τα τέλη της δεκαετίας του 1920.
Έτσι, κλείνει πανηγυρικά η πρώτη αυτοκινητιστική κινηματογραφική περίοδος.
Στο αμέσως επόμενο διάστημα μετά το "σωφεράκι", το αυτοκίνητο αρχίζει να κάνει όλο και πιο συχνή τη παρουσία του στο ελληνικό σινεμά. Κατά τη δεκαετία του '60 η εγχώρια κινηματογραφική παραγωγή απογειώνεται. Το αυτοκίνητο παύει σταδιακά να αποτελεί προνόμιο των διαφόρων επιτυχημένων της "καλής κοινωνίας" και αρχίζει να γίνεται κτήμα μιας ευρύτερης μερίδας ανθρώπων. Δεν θα αργήσουν να κάνουν την εμφάνισή τους και άλλες ταινίες, όπου το Ι.Χ είναι ο βασικός συμπρωταγωνιστής των αγαπημένων μας ηθοποιών.
Β.Α
Έρευνα © Hellenic Motor History
