Την 1η Σεπτεμβρίου 1939 η ναζιστική Γερμανία εισέβαλε στην Πολωνία. Λίγα 24ωρα αργότερα η Μεγ. Βρετανία και η Γαλλία κήρυξαν τον πόλεμο κατά της Γερμανίας. Η σπίθα του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου είχε ανάψει. Σταδιακά η σπίθα αυτή θα "έκαιγε" ολόκληρη σχεδόν την Ευρώπη.
Η Ελλάδα ήταν ακόμα ουδέτερη χώρα και παρέμεινε θεατής των γεγονότων το επόμενο διάστημα, μέχρι την απρόκλητη επίθεση της φασιστικής Ιταλίας, στις 28 Οκτωβρίου 1940.
Η νέα κατάσταση που διαμορφώθηκε στην Ευρώπη, δεν άφησε εντελώς ανεπηρέαστη την χώρα μας. Τα πολεμικά γεγονότα ήταν πλέον το κυρίως θέμα στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων και οι ανταποκρίσεις από το μέτωπο συνεχείς.
Βέβαια, εκτός από την "αόριστη" ανησυχία που επικρατούσε και στην Ελλάδα, για την εξέλιξη των πραγμάτων, η ζωή διατήρησε σε μεγάλο βαθμό τους ρυθμούς της.
Πάντως υπήρξαν ορισμένες κινήσεις που κρίθηκαν επιβεβλημένες από την ελληνική κυβέρνηση, μετά το ξέσπασμα του πολέμου στην Ευρώπη.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα η αγορανομική διάταξη που, από τις 12 Σεπτεμβρίου, απαγόρευε την κατοχή και αποθήκευση τροφίμων για οικιακή χρήση, από οποιονδήποτε, πέραν των "λογικών και αναγκαίων ποσοτήτων" για μια εβδομάδα.
Επιπλέον υπήρξε περιορισμός στα ωράρια των κέντρων διασκεδάσεως και των θεαμάτων (κινηματογράφοι, θέατρα). Παράλληλα, ο υφυπουργός Δημοσίας Ασφαλείας ανακοίνωσε πως οι φωτεινές επιγραφές και ο φωτισμός στις βιτρίνες των καταστημάτων, θα έπρεπε να σβήνουν με το κλείσιμο του κάθε καταστήματος. Ομοίως, οι φωτεινές διαφημιστικές επιγραφές σε δημόσιους χώρους και κτίρια, έπρεπε να σβήνουν μετά τις 9 μ.μ.
Ενδιαφέρον έχει και η ανακοίνωση προς τους Έλληνες πολίτες, ήδη από τις πρώτες ημέρες του πολέμου, να είναι πολύ προσεκτικοί στις δημόσιες συζητήσεις τους σχετικά με τις εξελίξεις στην Ευρώπη. Η παρακάτω δημοσίευση υπήρχε σε όλες τις εφημερίδες και αποτυπώνει το κλίμα εκείνων των ημερών.
Μια ακόμα προσπάθεια ήταν η προώθηση της "Εθνικής Αυτάρκειας", τουλάχιστον σε αγροτικά προϊόντα. Ηταν έντονη η παρότρυνση για την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη εκμετάλλευση της γης, ακόμα και σε όσους δεν ήταν αγρότες.
Ένα σημαντικό θέμα ήταν αυτό των εισαγωγών και των εξαγωγών. Η Γερμανία ήταν ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Ελλάδας, όμως βρισκόταν πλέον σε εμπόλεμη κατάσταση. Το διάστημα Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 1939, η Γερμανία αποτέλεσε τον πρώτο εξαγωγικό προορισμό για τα ελληνικά προϊόντα, συνολικής αξίας 1.969.671.000 δραχμών. Σημαντικές εξαγωγές πραγματοποιήθηκαν το ίδιο διάστημα και στην Μεγ. Βρετανία, που κατείχε την 3η θέση πίσω από τις Η.Π.Α, με συνολική αξία 586.285.000 δραχμών.
Νέο, πιο αυστηρό πλαίσιο εφαρμόστηκε για τις εισαγωγές προϊόντων.
Έως την έναρξη του πολέμου στην Ευρώπη, οι εισαγωγές στην χώρα μας κινούνταν στα πλαίσια που όριζε ο νόμος 5426/1932, "περί περιορισμού εισαγωγής εμπορευμάτων".
Ο ίδιος νόμος, στο άρθρο 3, επέτρεπε την σύναψη διακρατικών συμφωνιών για την ανταλλαγή προϊόντων. Αυτή η πρακτική ήταν πολύ διαδεδομένη, κατά την δεκαετία του '30.
Όλα τα παραπάνω, ίσχυαν και για τις εισαγωγές αυτοκινήτων όλων των κατηγοριών (επιβατικά, φορτηγά, λεωφορεία κλπ).
Με τη νέα κατάσταση, ψηφίστηκε ο Αναγκαστικός Νόμος 1960/1939 (Φ.Ε.Κ 379, 11/9/1939), "περί ρυθμίσεως του εισαγωγικού και εξαγωγικού εμπορίου".
Το τοπίο που διαμορφώθηκε ήταν ασφυκτικό και αρκετά ρευστό, εφόσον ο υπουργός Οικονομικών είχε την ευχέρεια να αλλάζει τις αποφάσεις και να προσαρμόζει τα δεδομένα, ανάλογα με τις ανάγκες. Τέτοιες αποφάσεις ήταν καθημερινό φαινόμενο και αφορούσαν όλα τα προϊόντα.
Το κύριο χαρακτηριστικό του νόμου ήταν η δυνατότητα ίδρυσης Ενώσεων ανά κλάδο, που θα είχαν το δικαίωμα σχετικά με τις εισαγωγές ανά είδος προϊόντος. Κανείς άλλος δεν είχε το δικαίωμα να κάνει ανάλογες εισαγωγές, πέραν των μελών της εκάστοτε Ένωσης. Μέλη μπορούσαν να είναι όσοι διατηρούσαν εμπορική επιχείρηση κατά την ίδρυση της Ένωσης.
Αν και φαινομενικά μοιάζει απλό, πάντως στην πράξη τα πράγματα ήταν πιο σύνθετα. Πρώτον, όλες οι Ενώσεις δεν ιδρύθηκαν άμεσα, εντός εύλογου χρονικού διαστήματος, με αποτέλεσμα το καθεστώς εισαγωγής ανά κλάδο να είναι -ενίοτε- ασαφές.
Δεύτερον, καθημερινά υπήρχαν αποφάσεις περί των εισαγόμενων εμπορευμάτων, ακολουθούσαν συμπληρωματικές διατάξεις, υπήρχαν εξαιρέσεις σχετικά με την εισαγωγή ή μη ορισμένων εμπορευμάτων, κάποια επόμενη απόφαση αναιρούσε μια προηγούμενη σε διάστημα λίγων ημερών και γενικότερα το τοπίο ήταν θολό.
Ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας είχε το δικαίωμα να επιτρέπει ή να παύει την εισαγωγή εμπορευμάτων από συγκεκριμένες χώρες (καθώς και την εξαγωγή προϊόντων προς αυτές), ενώ μπορούσε ανά πάσα στιγμή να ορίζει οτιδήποτε σχετικά με το εισαγωγικό και εξαγωγικό εμπόριο, ακόμα και την καθολική απαγόρευση των εμπορικών συναλλαγών.
Το γεγονός, πάντως, πως τα αυτοκίνητα θεωρούνταν ήδη από τα προηγούμενα χρόνια ως είδος "πολυτελείας", δεν σταμάτησε την εισαγωγή τους στο διάστημα μετά την έναρξη των εχθροπραξιών στην Ευρώπη.
Δεύτερον, καθημερινά υπήρχαν αποφάσεις περί των εισαγόμενων εμπορευμάτων, ακολουθούσαν συμπληρωματικές διατάξεις, υπήρχαν εξαιρέσεις σχετικά με την εισαγωγή ή μη ορισμένων εμπορευμάτων, κάποια επόμενη απόφαση αναιρούσε μια προηγούμενη σε διάστημα λίγων ημερών και γενικότερα το τοπίο ήταν θολό.
Ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας είχε το δικαίωμα να επιτρέπει ή να παύει την εισαγωγή εμπορευμάτων από συγκεκριμένες χώρες (καθώς και την εξαγωγή προϊόντων προς αυτές), ενώ μπορούσε ανά πάσα στιγμή να ορίζει οτιδήποτε σχετικά με το εισαγωγικό και εξαγωγικό εμπόριο, ακόμα και την καθολική απαγόρευση των εμπορικών συναλλαγών.
Το γεγονός, πάντως, πως τα αυτοκίνητα θεωρούνταν ήδη από τα προηγούμενα χρόνια ως είδος "πολυτελείας", δεν σταμάτησε την εισαγωγή τους στο διάστημα μετά την έναρξη των εχθροπραξιών στην Ευρώπη.
Παρά το καθεστώς των ασφυκτικών ποσοστώσεων σχετικά με το δικαίωμα εισαγωγής των επίσημων αντιπροσωπειών, τουλάχιστον ορισμένες επιχειρήσεις συνέχισαν να διατηρούν μια υποτυπώδη δραστηριότητα. Ανάμεσά τους και κάποιες γερμανικές φίρμες, εφόσον η γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία δεν σταμάτησε άμεσα την παραγωγή αυτοκινήτων για πολιτική χρήση.
Χαρακτηριστική είναι η εικονιζόμενη καταχώρηση για τα γερμανικά επιβατικά και φορτηγά αυτοκίνητα της Borgward, που δημοσιεύτηκε σε διάφορες παραλλαγές για πολλούς μήνες μετά την έναρξη του πολέμου στην Ευρώπη.
Πιθανότατα ελάχιστους ενδιέφερε η απόκτηση ενός καινούργιου αυτοκινήτου εκείνη την εποχή, δεδομένων των συνθηκών.
Όμως υπήρξαν και μέτρα για όσους ήδη διέθεταν ένα αυτοκίνητο και ειδικά τους επαγγελματίες οδηγούς.
Σύμφωνα με απόφαση του υπουργού των Σιδηροδρόμων και Αυτοκινήτων, κ. Γεώργιο Νικολαΐδη, όλα τα ταξί και αγοραία θα κυκλοφορούσαν εκ περιτροπής από τις 14 Σεπτεμβρίου 1939. Το μέτρο αυτό ελήφθη με σκοπό την εξοικονόμηση στην κατανάλωση καυσίμων αλλά και ανταλλακτικών. Η εκ περιτροπής κυκλοφορία των επιβατικών δημοσίας χρήσης θα γινόταν με το σύστημα των "μονών-ζυγών". Ελεύθερη ήταν η κυκλοφορία τους κάθε Κυριακή.
Αντίθετα, καμία απαγόρευση δεν υπήρξε για τα επιβατικά ιδιωτικής χρήσης! Αν και ο αριθμός τους ήταν σαφώς μικρότερος σε σχέση με τα ταξί και τα αγοραία, πάντως οι περιστάσεις θα επέτρεπαν την επιβολή περιορισμού στην κυκλοφορία τους. Όμως, έγινε απλώς μια σύσταση (!) στους κατόχους ιδιωτικών αυτοκινήτων για την "μετά πάσης φειδούς και προς εξυπηρέτησιν επιτακτικών αναγκών, και μόνον τοιούτων, χρησιμοποίησιν του ιδίου αυτών μεταφορικού μέσου...". Υπήρξε, βέβαια, η επισήμανση πως αν κριθεί απαραίτητο θα ληφθούν γενικότερα περιοριστικά μέτρα και σε αυτή την περίπτωση.
Η μείωση στην κατανάλωση των καυσίμων κρίθηκε απαραίτητη και στα δημοτικά επιβατικά αυτοκίνητα, με απόφαση του υπουργού Διοικήσεως Πρωτευούσης, κ. Κωνσταντίνο Κοτζιά. Πλέον όλα τα αυτοκίνητα των υπηρεσιών ελέγχου θα εφοδιάζονταν με δύο γαλόνια βενζίνης ημερισίως. Όσα χρησιμοποιούνταν για είσπραξη φόρων θα εφοδιάζονταν με 3 έως 3.5 γαλόνια την ημέρα.
Εξαίρεση δεν γινόταν ούτε για το αυτοκίνητο του ίδιου του κ. Κοτζιά αλλά ούτε και του δημάρχου Αθηναίων, κ. Αμβρόσιου Πλυτά.
B.A
Έρευνα & αρχείο Hellenic Motor History © 2020
Στοιχεία εξαγωγών: Οικονομολόγος Αθηνών (28/10/1939)
Η δημοσίευση είναι προϊόν έρευνας του hellenic motor history και δημοσιεύεται αποκλειστικά στο παρόν ιστολόγιο. Απαγορεύεται ρητά η ολική ή μερική αναδημοσίευση και αναπαραγωγή σε οποιοδήποτε ιστοσελίδα ή μέσο κοινωνικής δικτύωσης, χωρίς προηγουμένως να έχει δοθεί η συγκατάθεση και με τον όρο ότι θα αναφέρεται η πηγή προέλευσης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου