Τα ρώσικα αυτοκίνητα στην Ελλάδα

Tα πρώτα σοβιετικά αυτοκίνητα ήρθαν στην Ελλάδα τη δεκαετία του '50. 
Αρχικά υπήρχε διαθέσιμο στη χώρα μας το μικρό επιβατικό Moskvitch 400/401 (αντίγραφο του προπολεμικού Opel Kadett) αλλά και το μεγαλύτερο Gaz Pobeda. Ο πρώτος αποκλειστικός εισαγωγέας φαίνεται πως ήταν ο Ν. Παναγόπουλος, με έκθεση στην οδό Πατησίων 63. όμως μόνο για μικρό χρονικό διάστημα. Σύντομα την  επίσημη αντιπροσωπεία ανέλαβε ο Αριστομένης Θ. Καρέλας, ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του '50, ο οποίος εισήγαγε επίσης μοτοσυκλέτες και αγροτικά μηχανήματα από την Σοβιετική Ένωση. 
Η έδρα της επιχείρησης βρισκόταν επί της οδού Πατησίων 27. Υπήρχαν υποκαταστήματα σε Πειραιά, Θεσσαλονίκη, Λάρισα και σε άλλες πόλεις.
Περί τα μέσα του 1958, την αντιπροσωπεία των σοβιετικών αυτοκινήτων ανέλαβε η "ΓΕΜΣΟΒ" Ε.Π.Ε. Την επιχείρηση είχαν ιδρύσει εκείνη την εποχή οι αδελφοί Ηλιόπουλοι, Γεώργιος και Αθανάσιος. Εκτός από τα Moskvitch, έφερναν στην Ελλάδα και τα μεγαλύτερα επιβατικά αυτοκίνητα Volga. 
Η εισαγωγή τους γινόταν με το σύστημα ανταλλαγής προϊόντων (κλήρινγκ). 
Το πρώτο διάστημα, τα γραφεία της "ΓΕΜΣΟΒ" ήταν στην οδό Αμερικής, ενώ η έκθεση βρισκόταν επί της Λεωφόρου Αμαλίας. Την 1η Φεβρουαρίου 1962 η έδρα μεταφέρθηκε στις νέες εγκαταστάσεις, επί της οδού Πειραιώς 138. 
Το 1968 η εταιρεία μετονομάστηκε σε "Αφοι Ηλιόπουλοι" Ε.Π.Ε. Εκείνη την περίοδο οι επιχειρηματίες είχαν αναλάβει την αντιπροσωπεία και άλλων προϊόντων, δυτικής προέλευσης. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των μοτοσυκλετών της Yamaha (1969) και των φορτηγών της αυστριακής Steyr. 
Περί το 1973 ανέλαβαν την αντιπροσωπεία των αυτοκινήτων της Lada. Aν και τα Moskvitch δεν ήταν άγνωστα στους ελληνικούς δρόμους, ήταν η Lada που γνώρισε σημαντική επιτυχία στη χώρα μας. Τα Lada έφερνε παράλληλα, για μερικά χρόνια, και η "Γ.Ι. Μαμιδάκης" Α.Ε.  
Έως τα τέλη της δεκαετίας του '70 η παρουσία της Moskvitch είχε ατονήσει σημαντικά, όμως η "Αφοι Ηλιόπουλοι" Ε.Π.Ε εξακολούθησε να εισάγει τα αυτοκίνητά της, καθώς και τα Volga, ενώ για ένα διάστημα εισήχθη και το μικρό δίπορτο Elite (ZAZ). 
Kατά τη δεκαετία του '80, ουσιαστικά μόνο η Lada είχε παρουσία στην εγχώρια αγορά, από τις σοβιετικές εταιρείες. Μεγάλη επιτυχία σημείωσε το Lada 1200 (2105), που έφερε την σοβιετική μάρκα έως την 3η θέση της γενικής κατάταξης. 

Διαφημιστική καταχώρηση της "ΓΕΜΣΟΒ" Ε.Π.Ε για το Moskvitch 407, τον Μάιο του 1959.

Moskvitch, καλοκαίρι 1970.

Lada, Απρίλιος 1975.

B.A

Έρευνα & αρχείο © Hellenic Motor History

Ελληνική διαφήμιση της Vespa, το 1953

Καταχώρηση της Vespa, τον Ιούνιο του 1953. 

Μετά την απελευθέρωση των εισαγωγών, την άνοιξη του 1953, η πρώτη παρτίδα Vespa έφτασε στην Ελλάδα στις 29 Μαΐου. Η τιμή του ιταλικού σκούτερ ήταν 12.000.000 (παλιές) δραχμές. 

Αντιπροσωπεία, η "Θ. Μπόβεν Ρηζ (Ελλάς)" Α.Ε.

Ο Μπόβεν Ρηζ ήταν την ίδια εποχή αντιπρόσωπος των αυτοκινήτων της Ford και των τρακτέρ  Fordson, στην Θεσσαλονίκη. Η δραστηριότητα του αυτή είχε ξεκινήσει ήδη αρκετά χρόνια πριν τον πόλεμο. Ταυτόχρονα, ήταν αντιπρόσωπος των ελαστικών Firestone σε Θεσσαλονίκη και Αθήνα, στην πρωτεύουσα παράλληλα με τον Πατριανάκο. 

Η συγκεκριμένη διαφήμιση αναφέρει την έδρα της επιχείρησης στην Θεσσαλονίκη, όμως η "Θ. Μπόβεν Ρηζ" είχε αναλάβει την γενική αντιπροσωπεία Ελλάδος της Vespa, για όλη τη δεκαετία του '50.

Στην Αθήνα, η έδρα βρισκόταν επί της οδού 'Οθωνος 8.

B.A

Αρχείο © Hellenic Motor History

Ο Θεοχαράκης και η Nissan στην Ελλάδα.

Στην Ελλάδα το όνομα Nissan είναι άρρηκτα δεμένο με το όνομα Θεοχαράκης.
Η ιστορία του ομίλου επιχειρήσεων Θεοχαράκη ξεκινά με τον Νικόλαο Ι. Θεοχαράκη (κρητικής καταγωγής, 1898-1980).
Ο Νικόλαος ήρθε στην Αθήνα σε ηλικία 18 ετών και στα 22 κατετάγη στο στρατό. Μάλιστα έλαβε μέρος στη Μικρασιατική εκστρατεία. Μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα εργάστηκε ως οδηγός ταξί και λίγο αργότερα αγόρασε 3 λεωφορεία. Το 1924 άνοιξε ένα κατάστημα πώλησης ανταλλακτικών και εξαρτημάτων, στην οδό Φιλελλήνων.   
Το 1937 δημιούργησε μονάδα κατασκευής ανταλλακτικών φρένων στο Αιγάλεω.
Από τα τέλη της δεκαετίας του '40 στην επιχείρηση συμμετείχαν και οι γιοί του, Ιωάννης και Βασίλης (γεν. 1930). Τη δεκαετία του '50 διέθετε δύο καταστήματα εμπορίας ειδών αυτοκινήτου, ένα στην Αθήνα (στην οδό Βερανζέρου) και ένα στον Πειραιά.
Το 1957 οι επιχειρηματίες απέκτησαν την αντιπροσωπεία ελαστικών Yokohama. Δύο χρόνια αργότερα ιδρύθηκε η Θεοχαράκης Α.Ε. Εμπορίας Αυτοκινήτων, Ελαστικών και Ανταλλακτικών.
Έτος ορόσημο ήταν το 1961, όπου ανέλαβαν την αντιπροσωπεία των αυτοκινήτων Datsun (σήμερα Nissan). Μάλιστα ήταν η πρώτη αντιπροσωπεία της ιαπωνικής αυτοκινητοβιομηχανίας στην Ευρώπη.

Το 1976 η οικογένεια Θεοχαράκη ίδρυσε την ΤΕΟΚΑΡ Ε.Π.Ε με σκοπό την παραγωγή οχημάτων. Αρχικά κατασκεύαζε τις κιβωτάμαξες των ελαφρών φορτηγών της Datsun, σε μονάδα στην οδό Θηβών 268 στο Αιγάλεω. Λίγο αργότερα, το 1978, ξεκίνησαν τα σχέδια για την ανέγερση μεγάλης μονάδας συναρμολόγησης και η ΤΕΟΚΑΡ Ε.Π.Ε. μετατράπηκε σε ανώνυμη εταιρία. Οι νέες εγκαταστάσεις θεμελιώθηκαν τον Ιανουάριο του 1979 στο Βόλο, σε έκταση 264 στρεμμάτων. Αρχικά το εργοστάσιο καταλάμβανε 16.500 τ.μ. Αργότερα οι εγκαταστάσεις σταδιακά επεκτάθηκαν στα 35.000 τ.μ. Η συναρμολόγηση άρχισε το Φεβρουάριο του 1980 με το ελαφρύ φορτηγό Datsun Pick Up και ακολούθησε το επιβατικό Datsun Cherry. 

Παράλληλα, το 1981 ιδρύθηκε η TEKOM A.B.E.T.E. με σκοπό τη κατασκευή καθισμάτων και μεταλλικών μερών της κιβωτάμαξας των ελαφρών φορτηγών, και άλλα μέρη όμως κατασκευάζονταν στην Ελλάδα όπως τα ψυγεία.

Αν και η δυνατότητες παραγωγής ανέρχονταν στις 36.000 μονάδες ετησίως, αυτή δε ξεπέρασε τις 15.000 μονάδες, με εξαίρεση τη περίοδο 1990-1992. Η εγχώρια προστιθέμενη αξία κυμαινόταν από 28 έως 35%, ανάλογα τον τύπο οχήματος. 

Η ΤΕΟΚΑΡ ήταν μια καθαρά ελληνική εταιρία, εφόσον τον πλήρη μετοχικό έλεγχο είχαν τοπικοί επιχειρηματίες. Η συνεργασία με τη Νissan περιοριζόταν σε τεχνικά θέματα. Παρόλα αυτά η μητρική εταιρία ενδιαφέρθηκε για τη δημιουργία ενός μεγαλύτερου εργοστασίου στη χώρα μας, με συμμετοχή της ίδιας. Οι περιστάσεις όμως (με ευθύνη κυρίως της τότε κυβέρνησης) δεν επέτρεψαν κάτι τέτοιο, με συνέπεια η Nissan Ιαπωνίας να επενδύσει σε νέο εργοστάσιο στη Μ. Βρετανία.

Όμως τα ποιοτικά στάνταρ παραγωγής στη ΤΕΟΚΑΡ ήταν υψηλά. Το 1986 η ηλεκτροσυγκόλληση των μερών του αμαξώματος αυτοματοποιήθηκε. 

Δυστυχώς η λειτουργία του εργοστασίου στο Βόλο σταμάτησε τον Απρίλιο του 1995. Διάφοροι παράγοντες συντέλεσαν σε αυτό. Σημαντικό μειονέκτημα ήταν ότι η ΤΕΟΚΑΡ δεν είχε τη δυνατότητα εξαγωγής αυτοκινήτων (με εξαίρεση μερικών εκατοντάδων μονάδων στην Ιρλανδία στα μέσα της δεκαετίας του '80). 

Συνολικά συναρμολόγησε πάνω από 170.000 αυτοκίνητα, σε μια μικρή και γεμάτη στρεβλώσεις αγορά αυτοκινήτου. 

Σήμερα ο όμιλος Θεοχαράκη διατηρεί την αντιπροσωπεία της Nissan, όμως έχει επεκτείνει τις επιχειρηματικές του δραστηριότητες και σε διάφορους άλλους τομείς, εδώ και αρκετά χρόνια.

Η Datsun-Nissan κατέκτησε την πρώτη θέση των πωλήσεων το 1980, με μερίδιο 17.6%. Ήταν η πρώτη φορά που μια ιαπωνική εταιρεία βρέθηκε στην κορυφή της ελληνικής αγοράς. Για όλο το διάστημα της δεκαετίας του '80, η Nissan αναδείχθηκε πολλές φορές ως η Νο1 σε προτιμήσεις μάρκα στα επιβατικά. Ηγετική θέση κατείχε και στα ελαφρά φορτηγά. Η συναρμολόγηση των Cherry, Sunny και Pickup στην Ελλάδα, έπαιξε τον κύριο ρόλο προς αυτή την κατεύθυνση. 

 

Τον Φεβρουάριο του 1980 ξεκίνησε η συναρμολόγηση επιβατικών και ελαφρών φορτηγών στο Βόλο. Το 1986 η διαδικασία παραγωγής αυτοματοποιήθηκε. 

Tον Ιούνιο του 1983 η ΤΕΟΚΑΡ ανακοίνωσε με καταχώρησή της στον Τύπο την παραγωγή συνολικά 30.000 οχημάτων, από την έναρξη λειτουργίας του εργοστασίου.

O Νικόλαος Θεοχαράκης (1898-1980), ιδρυτής του ομίλου επιχειρήσεων Θεοχαράκη.

B.A

Αρχείο © Hellenic Motor History

Τα πρώτα βήματα του αυτοκίνητου στην Ελλάδα

Σκίτσο αυτοκίνητης άμαξας στην εφημερίδα "Εμπρός", στις 22 Ιουνίου 1901. Επρόκειτο για ατμοκίνητο λεωφορείο που θα εκτελούσε το δρομολόγιο Αθήνα-Θήβα. 

Στην αυγή του 20ου αιώνα, η Ελλάδα έμπαινε δειλά-δειλά στον κόσμο του αυτοκινήτου. Ήδη το πρώτο νομοσχέδιο περί "αυτοκινήτων αμαξών" κατατέθηκε στην βουλή στις αρχές Ιουλίου 1899, αν και είχε προηγηθεί απόπειρα κατάθεσης νομοσχεδίου στις αρχές του 1897, χωρίς επιτυχία. Το νομοσχέδιο περιείχε και την σύμβαση που είχε υπογραφεί μεταξύ του κράτους και του Κωνσταντίνου Μωραϊτίνη, στις 28 Ιουνίου 1899, για την "εγκατάσταση συγκοινωνίας δι'αυτοκινήτων αμαξών". Η σύμβαση προέβλεπε ότι ο Μωραϊτίνης είχε υποχρέωση να εγκαταστήσει συγκοινωνία, με δικές του δαπάνες (άρθρο 1). Τα δρομολόγια προβλεπόταν να είναι είτε αστικά, είτε υπεραστικά.  Σύμφωνα με το ίδιο νομοσχέδιο, το ανώτερο όριο ταχύτητας για τις αυτοκίνητες άμαξες μεταφοράς επιβατών, ήταν 20 χλμ/ώρα εκτός πόλεων και 10 χλμ/ώρα εντός πόλεων. H συγκεκριμένη σύμβαση δεν μπήκε ποτέ σε ισχύ, λόγω αντιδράσεων που υπήρξαν από αμαξηλάτες και καραγωγείς, δηλαδή από τα παραδοσιακά επαγγέλματα. Οι ίδιοι, σε επιστολή τους προς την Βουλή των Ελλήνων, ανέφεραν ότι με αυτή τη σύμβαση το κράτος χορηγεί προνόμια σε ιδιωτικές εταιρείες. Όμως υπογράφτηκε νέα σύμβαση στις 20 Μαρτίου 1900, μεταξύ του υπουργού Εσωτερικών κ. Θεοτόκη και του Μωραϊτίνη.

Όσον αφορά στα επιβατικά, όλες οι μαρτυρίες συμφωνούν πως το πρώτο ιδιωτικό αυτοκίνητο που εμφανίστηκε στην Αθήνα, ήταν αυτό του Κωνσταντίνου Χρηστομάνου, το 1899. Που σημαίνει ότι, επισήμως, το αυτοκίνητο θα συμπληρώσει σύντομα τα 120 χρόνια παρουσίας στην Ελλάδα. Περί τα μέσα του 1900, ο Χρηστομάνος έδωσε το αυτοκίνητο προς πώληση, μέσω αγγελίας. Η αγγελία αυτή έχει εντοπιστεί και έχει δημοσιευτεί στο Hellenic Motor History. Την ίδια χρονιά, το 1900, ο διευθυντής της Ηλεκτρικής Εταιρείας, Κ. Νικολαΐδης, εισάγει από την Γερμανία ηλεκτροκίνητο αυτοκίνητο τύπου Βικτώρια, 7 θέσεων. Η αυτονομία του οχήματος του επέτρεπε να μετακινείται έως το Φάληρο ή την Κηφισιά, αλλά χωρίς ελπίδα για μεγαλύτερες διαδρομές. Από τους πρώτους ιδιοκτήτες αυτοκινήτων στην χώρα μας, ήταν και μέλη της βασιλικής οικογένειας. 

Εκείνη την εποχή, στις Η.Π.Α κυκλοφορούσαν περί τα 8.000 αυτοκίνητα, ενώ στη Γαλλία περί τα 2.900. Στην Ελλάδα, οι πρώτοι κάτοχοι είχαν να αντιμετωπίσουν το ανύπαρκτο οδικό δίκτυο και την έλλειψη εξειδικευμένου τεχνικού προσωπικού. Επιπλέον τα πρώτα εκείνα αυτοκίνητα ήταν πέραν πάσης... αξιοπιστίας.

B.A

Αρχείο & έρευνα © Hellenic Motor History

Τα πρώτα τζιπ στην Ελλάδα

Κινηματογραφικά επίκαιρα στο Σινεάκ, στις 6 Φεβρουαρίου1945. Μεταξύ άλλων, το "ΤΖΙΠ". 
"Το αυτοκίνητο θαύμα... που κατέπληξε τον κόσμο με την αντοχή και τις ικανότητές του".

Τα τζιπ (Jeep), που εξελίχθηκαν και κατασκευάστηκαν για τις ανάγκες του 2ου Π.Π από τους αμερικάνους, θα γίνονταν ιδιαίτερα δημοφιλή στην Ελλάδα μετά τον πόλεμο.
Στη χώρα μας εμφανίστηκαν αμέσως μετά την απελευθέρωση, ως οχήματα διαφόρων συμμαχικών αποστολών.
Αργότερα, πολλά από αυτά διατέθηκαν μέσω δημοπρασιών του ΟΔΙΣΥ, σαν ιδιωτικής χρήσης αυτοκίνητα. 
Τα τζίπ αυτά ήταν δύο τύπων, της Ford και της Willys, και η τιμή τους αρκετά προσιτή, με μικρή προκαταβολή και πολλές δόσεις.
Βέβαια, στα τζιπ στράφηκε και η ελληνική πολιτεία, χρησιμοποιώντας τα σε διάφορες περιπτώσεις, όπως ο Ελληνικός Στρατός και η Αστυνομία, αλλά και ορισμένες άλλες υπηρεσίες.
Tον Οκτώβριο του 1947, ο Γενικός Διευθυντής του υπουργείου Δημόσιας Τάξης ανακοίνωσε την απόφαση για τη διάθεση 280 τζιπ, που θα κάλυπταν τις ανάγκες της Χωροφυλακής.

Αρκετές φορές τέτοια οχήματα απασχολούσαν το καθημερινό ρεπορτάζ των εφημερίδων, με αφορμή κάποιο ατύχημα ή την ανατροπή τους. 

Χαρακτηριστική είναι η ταινία της Μαρίας Πλυτά, "Τζιπ, περίπτερο και αγάπη", που έκανε πρεμιέρα στις 18 Φεβρουαρίου 1957.
Σε αυτή, δύο βιοπαλαιστές περιπτεράδες (Νίκος Σταυρίδης & Νίκος Ρίζος) ζουν καθημερινά με το φόβο των οχημάτων, μεταξύ των οποίων και πολλά τζιπ που τρέχουν σαν τρελά περνώντας δίπλα από το "κατάστημά" τους.

Τα Jeep, φυσικά, συνέχισαν να παράγονται μετά τον πόλεμο και για πολιτική χρήση. Πλέον η μοναδική εταιρεία κατασκευής των Jeep ήταν η Willys.
Στην Ελλάδα, παράλληλα με τα εκατοντάδες μεταχειρισμένα που υπήρχαν, ξεκίνησαν και οι εισαγωγές καινούργιων, το αργότερο ως τις αρχές του 1950. Αντιπροσωπεία των Willys-Jeep ήταν η "ΤΙΤΑΝ Εμπορίας Αυτοκινήτων και Ελαστικών" Α.Ε, μέ έδρα αρχικά στην οδό Δραγατσανίου 6.
Μαζί με τα "κλασικά" εκτός δρόμου μοντέλα, η επιχείρηση έφερνε και τα Willys-Jeep Panel Van & Station Wagon. 

Επάνω: Καταχώρηση της "ΤΙΤΑΝ" για τα Willys- Jeep, το 1958.

Μέσον και κάτω: Παλιές φωτογραφίες από τζιπ του Ελληνικού Στρατού. 

B.A

Αρχείο © Hellenic Motor History