Τετάρτη 16 Φεβρουαρίου 2022

Η επιτυχημένη μετάβαση της Ελλάδας στη νέα εποχή του αυτοκινήτου την δεκαετία του '90 και οι προκλήσεις του σήμερα.

 


Το τελευταίο διάστημα έχει γίνει σαφές πως διανύουμε μια μεταβατική περίοδο που θα οδηγήσει σε εντελώς νέα δεδομένα στον χώρο του αυτοκινήτου. Πλέον δεν χωράει καμία αμφιβολία ότι το μέλλον της αυτοκίνησης θα είναι ηλεκτρικό. Άλλωστε στα πλαίσια των στόχων που έχει θέσει η Ε.Ε. για μηδενικούς ρύπους από τα οχήματα, είναι η απαγόρευση πώλησης καινούργιων αυτοκινήτων με κινητήρες εσωτερικής καύσης έως το 2030. Όμως είναι βέβαιο ότι οι εκάστοτε ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα επιδιώξουν με διάφορους τρόπους να επιταχύνουν την μετάβαση στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, δηλαδή να αλλάξει στον μέγιστο δυνατό βαθμό η σύνθεση του στόλου των κυκλοφορούντων οχημάτων, σε εύλογο χρονικό διάστημα. Ήδη οι πωλήσεις ηλεκτρικών αυτοκινήτων αυξήθηκαν σημαντικά σε διάφορες ευρωπαϊκές αγορές την χρονιά που μας πέρασε, ενώ η προοπτική της περαιτέρω ανόδου στο ποσοστό τους το αμέσως επόμενο διάστημα καθιστά επιτακτική την ανάγκη επέκτασης των απαραίτητων υποδομών (δίκτυα φόρτισης), ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν στην αυξημένη ζήτηση. Στην Ελλάδα το μερίδιο των αμιγώς ηλεκτρικών αυτοκινήτων παραμένει σε χαμηλά επίπεδα, όμως δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι τάσεις θα είναι σταθερά ανοδικές τα επόμενα χρόνια και η ανάπτυξη των υποδομών θα πρέπει να είναι ραγδαία. 

Επιπλέον, θα τεθεί μεσοπρόθεσμα το ζήτημα της ανανέωσης του στόλου των αυτοκινήτων. Στην Ελλάδα ο μέσος όρος ηλικίας στα επιβατικά αυτοκίνητα είναι τα 16 χρόνια, από τους υψηλότερους στην Ευρώπη και πίσω μόνο από την Λιθουανία, την Εσθονία και την Ρουμανία. Ο μέσος όρος ηλικίας των κυκλοφορούντων επιβατικών αυτοκινήτων στην Ε.Ε είναι τα 11.5 χρόνια. Η χώρα μας δεν θα είναι η πρώτη φορά που έρχεται αντιμέτωπη με μια τέτοια πρόκληση. Στα τέλη της δεκαετίας του '80 η Ελλάδα διέθετε τον πιο γερασμένο στόλο αυτοκινήτων στην Ευρώπη, με αρνητικές συνέπειες στο θέμα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης των μεγάλων αστικών κέντρων και ειδικά της πρωτεύουσας. Μοναδική λύση ήταν η αλλαγή πολιτικής απέναντι στο αυτοκίνητο και το πρώτο βήμα έγινε τον Μάρτιο του 1990 με την ευνοϊκή φορολογία στα αυτοκίνητα αντιρρυπαντικής τεχνολογίας, με καταλύτη (νόμος 1882/90). Η χώρα μας ήταν από τις πρώτες στην Ευρώπη που προώθησε δυναμικά τα καταλυτικά αυτοκίνητα, βάσει των προδιαγραφών που είχε ορίσει η Ε.Ο.Κ και όφειλαν να υιοθετήσουν όλες οι χώρες-μέλη μέχρι το 1993. Οι μοναδικές ευρωπαϊκές χώρες που διέθεταν σημαντικό ποσοστό καταλυτικών αυτοκινήτων στο στόλο τους το 1990 ήταν η Γερμανία, η Αυστρία και η Ολλανδία. Όμως το ζήτημα της ανανέωσης του στόλου και της αισθητής βελτίωσης στους δείκτες της ρύπανσης παρέμενε. Το 1991 καθιερώθηκαν τα οικονομικά κίνητρα για την αντικατάσταση των παλιών επιβατικών αυτοκινήτων με νέα καταλυτικά (νόμος 1921/91). Η γνωστή μας "απόσυρση" ήταν ένα μέτρο που πρώτη εφάρμοσε η Ελλάδα, η οποία φυσικά βρισκόταν σε δυσχερέστερη θέση έναντι των άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Ανάλογα κίνητρα εφάρμοσαν αργότερα και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Δανία (1994-1995), η Γαλλία (1994-1996), η Ιρλανδία (1995-1997), η Νορβηγία (1996) και η Ιταλία (1997-1998). Στην Ελλάδα το μέτρο της απόσυρσης ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 1991 και διήρκησε έως τον Μάρτιο του 1993 (μετά από παράταση). Τα αποτελέσματα από την εφαρμογή αυτής της πολιτικής στην χώρα μας, ήταν αναμφίβολα θετικά. Ο μέσος όρος ηλικίας μειώθηκε στα 8.9 χρόνια, από περίπου 11 μια τριετία πριν, ενώ για πρώτη φορά αποσύρθηκε τέτοιος αριθμός παλιών αυτοκινήτων, σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα (πάνω από 300.000). Σημαντικός αριθμός αποσύρσεων αφορούσε αυτόκινητα ηλικίας άνω των 20 ετών, με ελλιπή σύντήρηση και σε κακή κατάσταση. Φυσικά υπήρξε αντίστοιχη αύξηση στις πωλήσεις καινούργιων αυτοκινήτων, σε επίπεδα ρεκόρ για τα δεδομένα εκείνης της εποχής. Αυτό άλλωστε αποτέλεσε το βασικό χαρακτηριστικό στο πρόγραμμα αποσύρσεων όλων των ευρωπαϊκών χωρών που το εφάρμοσαν. Στην χώρα μας οι πωλήσεις αυξήθηκαν το 1991 κατά 45%, με 167.737 επιβατικά αυτοκίνητα. Την ίδια χρονιά η Ελλάδα είχε σημαντικό προβάδισμα στο ποσοστό κυκλοφορούντων καταλυτικών αυτοκινήτων, έναντι των περισσότερων χωρών της Ε.Ε. 

Το προβάδισμα αυτό διατηρήθηκε και το 1992, με χώρες όπως η Ιταλία, η Βρετανία, η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Σουηδία να είναι πολύ πίσω σε σχέση με την χώρα μας. Ο παρακάτω πίνακας δείχνει την εξέλιξη του στόλου των καταλυτικών αυτοκινήτων στην Ε.Ε κατά την δεκαετία του '90, σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat. 





Οι ελληνικές κυβερνήσεις κατά την δεκαετία του '80 εφάρμοσαν μια πολιτική απέναντι στο αυτοκίνητο, που οδήγησε σε αδιέξοδο. Το 1990 η χώρα μας βρέθηκε να κάνει βήματα μπροστά όχι μόνο σε σχέση με τα εγχώρια αλλά και με τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Αυτός ήταν και ο μοναδικός τρόπος για να επιλύσει μακροχρόνια προβλήματα, με βασικό στόχο την μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Γενικά τα αποτελέσματα από την εφαρμογή της απόσυρσης στην Ελλάδα ήταν θετικά, όμως στην συνέχεια δεν υπήρξε η ανάλογη βούληση να διατηρηθούν στο ακέραιο τα οφέλη που υπήρξαν την περίοδο 1991-1993. Για παράδειγμα στην Δανία το αντίστοιχο πρόγραμμα απόσυρσης ήταν λιγότερο φιλόδοξο και χωρίς ιδιαίτερα οφέλη. Το μέτρο εκεί ίσχυσε από το 1994 μέχρι το τέλος Ιουνίου 1995 και πριν τη λήξη του τα οικονομικά κίνητρα σταδιακά μειώθηκαν. Αν και οι πωλήσεις καινούργιων αυτοκινήτων αυξήθηκαν, από τις 83.758 το 1993 στις 139.621 το 1994, ο μέσος όρος ηλικίας του στόλου μειώθηκε ελάχιστα, στα 8.3 χρόνια από 8.6 την προηγούμενη χρονιά, ενώ έμεινε σταθερός το 1995. Μικρή φαίνεται πως ήταν και η μείωση των ρύπων που επιτεύχθηκε από την απόσυρση, αν και πιθανότατα η Δανία δεν αντιμετώπιζε τόσο μεγάλο πρόβλημα όσο η Ελλάδα. Στην Ιταλία η κυβέρνηση αποφάσισε να δώσει οικονομικά κίνητρα για την ανανέωση του στόλου τον Ιανουάριο του 1997, μετά την σημαντική πτώση των πωλήσεων επιβατικών αυτοκινήτων την περίοδο 1993-1994 και ενώ η κατάσταση δεν βελτιώθηκε αισθητά την διετία 1995-1996. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα την αύξηση του μέσου όρου ηλικίας στα 8.3 χρόνια το 1996 από τα 7.4 χρόνια που ήταν το 1992.  

Στο προσεχές μέλλον η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να λάβει δραστικά και στοχευμένα μέτρα για την μετάβαση στη νέα εποχή του αυτοκινήτου, που αναπόφευκτα οδεύουμε. Αυτό φυσικά δεν αφορά μόνο τα οικονομικά κίνητρα που ήδη ισχύουν για την αγορά οχήματος μηδενικών ρύπων. Και, αντίθετα με τις αρχές της δεκαετίας του '90, η Ελλάδα τώρα θα πρέπει να τρέξει να προλάβει τις εξελίξεις.  







 B.A
 © Hellenic Motor History (2022)
Στοιχεία: Eurostat, ACEA, European Conference of Ministers of Transport, European Commision
Photo: Wade Shaffer (Αθήνα 1990)


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου