Είναι γνωστό ότι μια από τις πιο δυναμικές ελληνικές κοινότητες εκτός συνόρων, αναπτύχθηκε στην Αίγυπτο κατά την διάρκεια του 19ου αιώνα. Ο ελληνισμός της Αιγύπτου δεν αποτέλεσε απλώς μια πολυπληθή ομάδα μεταναστών αλλά μια ακμάζουσα κοινότητα μεγαλοαστών, με ενεργή συμμετοχή στην επιχειρηματική, οικονομική και πολιτιστική ζωή της Αιγύπτου. Οι "Αιγυπτιώτες", όπως αναφέρονταν, ήταν συγκεντρωμένοι στα μεγάλα αστικά κέντρα, κυρίως στην Αλεξάνδρεια αλλά και το Κάιρο.
Με αυτά τα δεδομένα, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός της έκδοσης ελληνικών εφημερίδων στην Αίγυπτο. Άλλωστε το ίδιο συνέβη και αλλού, όπως στις Η.Π.Α που υπήρχε σημαντικός αριθμός Ελλήνων. Όμως στην Αίγυπτο ο ελληνικός Τύπος αποτυπώνει την κοινωνική και οικονομική θέση της ελληνικής κοινότητας. Πλούσια ύλη και φωτογραφικό υλικό, ενημέρωση για τα γεγονότα στο εσωτερικό της χώρας αλλά και στο εξωτερικό, με πλήρη ειδησεογραφία για τις πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές και καλλιτεχνικές εξελίξεις στην Ελλάδα. Επιπλέον υπήρχε έντονη διαφημιστική δραστηριότητα, με την προώθηση μιας μεγάλης ποικιλίας προϊόντων (κάτι που δεν υπήρχε π.χ στον πρώιμο ελληνόφωνο Τύπο στην Αμερική). Προϊόντα καθημερινής περιποίησης (οδοντόκρεμες, σαπούνια, απορρυπαντικά, ξυραφάκια), μπύρες, κονιάκ, ουΐσκυ, μπράντυ, κρασιά, ραδιόφωνα, τσιγάρα , σοκολάτες, γραφομηχανές, ροφήματα, τράπεζες και ορισμένα ακόμα, έκαναν καθημερινά παρέλαση μέσα από τις σελίδες του ελληνικού Τύπου. Δεν έλειπαν όμως και τα αυτοκίνητα. Τα παραπάνω πιστοποιούν ότι οι Έλληνες της Αιγύπτου αποτελούσαν ένα δυναμικό target group, με αυξημένες καταναλωτικές δυνατότητες. Είναι άγνωστο αν το σύνολο αυτών των προϊόντων -ειδικά τα "πολυτελείας"- είχαν ανάλογη εμπορική προώθηση στους Αιγύπτιους, με αντίστοιχες "εγχώριες" καταχωρήσεις. Άλλωστε δεν είναι σαφής ο βαθμός διάδοσης του αυτοκινήτου ή άλλων διαρκών καταναλωτικών αγαθών, στην Αίγυπτο του μεσοπολέμου.
Επιπλέον, το ελληνικό καταναλωτικό κοινό είχε άμεση ενημέρωση για την παρουσίαση των νέων μοντέλων στην εκεί αγορά και οι καταχωρήσεις προσκαλούσαν κατά καιρούς τους ενδιαφερόμενους να προσέλθουν στις εκθέσεις της εκάστοτε φίρμας ώστε να τα θαυμάσουν απο κοντά. H παρακάτω καταχώρηση της Chevrolet δείχνει πως η εταιρεία διέθετε ένα ικανοποιητικό δίκτυο στην Αίγυπτο, ενώ στην πόλη Ζαγαζίκ η επωνυμία του αντιπροσώπου είναι ελληνική ("Θ. Παπαδάκης Υιοί & Σια").
Chevrolet, Οκτώβριος 1927.
Οι καταχωρήσεις της δεκαετίας του '20 ακολουθούν το ίδιο ύφος και την ίδια αισθητική με τις αντίστοιχες στην Ελλάδα (δείγματα των οποίων έχουν παρουσιαστεί παλιότερα, αποκλειστικά στο Hellenic Motor History). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η δεκαετία του '30. Μια περίοδος που στην Ελλάδα η δραστηριότητα των εισαγωγέων ήταν υποτονική, εξαιτίας των εισαγωγικών περιορισμών που είχαν επιβληθεί την άνοιξη του 1932. Κατά συνέπεια, η προώθηση των αυτοκινήτων μέσω διαφημιστικών καταχωρήσεων στην χώρα μας ήταν περιστασιακή. Φαίνεται ότι οι Έλληνες της Αιγύπτου δεν αντιμετώπιζαν ανάλογο πρόβλημα και η ζήτηση για καινούργια αυτοκίνητα μπορούσε να καλυφθεί ευκολότερα. Δυστυχώς δεν ήταν δυνατό να βρεθούν πληροφορίες σχετικά με το πλαίσιο εισαγωγών που ίσχυε εκείνη την περίοδο στην Αίγυπτο.
Toν Απρίλιο του 1924 ιδρύθηκε η Βασιλική Λέσχη Αυτοκινήτου της Αιγύπτου (Royal Automobile Club of Egypt). Τα καθήκοντα του Προέδρου ανέλαβε ο Πρίγκιπας Djemil Toussoun ενώ πρώτος Γενικός Γραμματέας ήταν ο ελληνικής καταγωγής Alex (Alexander) Comanos, δικηγόρος στο επάγγελμα με σπουδές στην Γενεύη. Κατά την ίδρυσή της, η λέσχη είχε 50 μέλη. Λίγους μήνες αργότερα απορρόφησε τoν Αιγυπτιακό Σύλλογο Αυτοκινητιστών της Αλεξάνδρειας, που είχε ιδρυθεί το 1920 από μια ομάδα φίλων του αυτοκινήτου. To 1927 η λέσχη αριθμούσε 600 μέλη, όμως το πιθανότερο είναι πως γενικότερα το αυτοκίνητο στην Αίγυπτο αφορούσε ακόμα την οικονομική ελίτ της χώρας (εγχώρια και ξένη). Την δεκαετία του '30, διάφορα αμερικάνικα και ευρωπαϊκά νέα μοντέλα επιχειρούσαν να δελεάσουν τους υποψήφιους Αιγυπτιώτες αγοραστές, μέσα από εκτενείς καταχωρήσεις. Με δεδομένο πως οι συνθήκες εκείνη την εποχή δεν επέτρεπαν ανάλογη προβολή τους στην Ελλάδα, οι καταχωρήσεις αυτές μας δίνουν την μοναδική ευκαιρία να δούμε την εμπορική τους προώθηση σε ελληνικό κείμενο. Είναι χαρακτηριστικό πως, ενώ στις αρχές του 1932 η Ελλάδα βίωνε μια πρωτοφανή οικονομική κρίση, η αντιπροσωπεία της Citroen στην Αίγυπτο διοργάνωσε πανηγυρική παρουσίαση των νέων της επιβατικών και επαγγελματικών μοντέλων στην Αλεξάνδρεια, για την οποία το ελληνικό κοινό ενημερώθηκε με την ακόλουθη καταχώρηση (Ιανουάριος 1932).
Την ίδια εποχή η Opel προσκαλούσε το αγοραστικό κοινό στην παρουσίαση της νέας σειράς μοντέλων για το 1932, δίνοντας έμφαση στην προσιτή τιμή αγοράς και στο χαμηλό κόστος συντήρησης. Ένας από τους επίσημους διανομείς Opel στο Kάιρο ήταν η "Σ. Γρηγοράκης & Σια". Η ίδια επιχείρηση διέθετε και άλλα προϊόντα της General Motors και συγκεκριμένα την αντιπροσωπεία για τα ηλεκτρικά ψυγεία Frigidair σε Κάιρο και Αλεξάνδρεια, αλλά και τα αυτοκίνητα της Buick. Τόσο η Citroen όσο και η Opel συνέχισαν την διαφημιστική τους καμπάνια το επόμενο διάστημα. Τα τετρακύλινδρα επιβατικά μοντέλα της γερμανικής εταιρείας κόστιζαν από 145 έως 175 Λίρες Αιγύπτου (Λ.Α) ενώ οι τιμές για τα εξακύλινδρα μοντέλα Opel κυμαίνονταν από 185 έως 212 Λ.Α, ανάλογα την έκδοση. Στην Ελλάδα οι εισαγωγές αυτοκινήτων είχαν καταρρεύσει το 1932, λόγω της νομισματικής κρίσης, και η πτωτική τους πορεία συνεχίστηκε το 1933. Κατά συνέπεια η διαφημιστική προβολή των αντιπροσωπειών ήταν σχεδόν ανύπαρκτη. Φαίνεται πως ούτε στην Αίγυπτο υπήρξε έντονη δραστηριότητα εκείνη την χρονιά. Tον Μάιο του '33 η Chevrolet διαφήμιζε τα εξακύλινδρα μοντέλα Standard, σε τιμές από 229 Λ.Α και άνω. Παρουσία είχαν και ορισμένες άλλες φίρμες, όπως η Opel, η βρετανική Morris και η Vauxhall, που στα τέλη του έτους παρουσίασε στο αγοραστικό κοινό τα νέα εξακύλινδρα μοντέλα της.
Στις αρχές του 1934 η G.M διαφήμιζε το σύστημα των ανεξάρτητων τροχών στα αυτοκίνητά της, σε μια καταχώρηση που δημοσιεύτηκε πανομοιότυπη και στην Ελλάδα (με τίτλο "Εβάλαμε γόνατα εις τα αυτοκίνητά μας"). Toν Ιανουάριο του 1936 η Ford Motor Company ανήγγειλε την άφιξη του νέου δωδεκακύλινδρου Lincoln Zephyr, η πρεμιέρα του οποίου έγινε στην Αίγυπτο στις 25 Ιανουαρίου (Κάιρο & Αλεξάνδρεια). Ένα μοντέλο στην "κατηγορία μέσης τιμής" των αυτοκινήτων πολυτελείας, με σύγχρονη αεροδυναμική γραμμή. Την ίδια περίοδο, η Chevrolet δημοσίευσε ολοσέλιδη καταχώρηση για τα νέα της μοντέλα (Ιανουάριος 1936, αρχική φωτό). Aπό τον ευρύτερο χώρο του αυτοκινήτου, στις εταιρείες με την μεγαλύτερη προβολή στην Αίγυπτο ήταν η Dunlop (που είχε αναπτύξει σημαντική δραστηριότητα και στην Ελλάδα) και η Socony Vacuum. H τελευταία εγκαινίασε νέο σταθμό ανεφοδιασμού αυτοκινήτων στην Αλεξάνδρεια, στις αρχές Μαρτίου 1937. Την άνοιξη του '37 η Opel προωθούσε το μικρό Olympia, ενώ η Ford είχε παρουσιάσει στις εκθέσεις της τα νέα μοντέλα V8 στις 30 Ιανουαρίου 1937, με την ανάλογη διαφημιστική προβολή φυσικά. Όμως οι Αιγυπτιώτες υποδέχθηκαν με χαρά και δύο άλλα, καλλιτεχικά γεγονότα την ίδια περίοδο. Την έναρξη εμφανίσεων της Σοφίας Βέμπο, που ξεκίνησε εμφανίσεις στις 7 Ιανουαρίου στο "Γκραν Τριανόν" (διήρκησαν έως τέλη Μαρτίου) και την προβολή της ταινίας "Ο Δόκτωρ Επαμεινώνδας". Η πρεμιέρα έγινε στις 23 Μαρτίου 1937 στον ελληνικό κινηματογράφο "Ρουαγιάλ" της Αλεξάνδρειας και αποτέλεσε μια από τις ελληνικές ταινίες που γυρίστηκαν στην Αίγυπτο πριν τον πόλεμο, σε παραγωγή Togo Mizrahi.
Vauxhall Cadet, Δεκέμβριος 1932.
To 1938 δύο εταιρείες είχαν έντονη διαφημιστική προβολή. Η Chrysler-Plymouth και η Ford Motor Company, που προωθούσε τα επιβατικά και φορτηγά V8, τα πολυτελή Lincoln V12 αλλά και τα μικρά οικονομικά βρετανικά μοντέλα Popular. Στις αρχές Απριλίου η "General Motors Near East S.A" στην Αλεξάνδρεια ενημέρωνε για τον διαγωνισμό της Opel, μέσα από την καμπάνια για τα νέα Kadett και Olympia '38. Πρώτο βραβείο ένα Opel Kadett (τι άλλο;) με εξασφαλισμένη την βενζίνη για ένα έτος (365 γαλόνια). Το δεύτερο βραβείο ήταν ένα ηλεκτρικό ψυγείο Frigidair, προϊόν της General Motors φυσικά. Την άνοιξη της ίδιας χρονιάς οι εισαγωγικές εταιρείες ραδιοφώνων στην Αίγυπτο, απευθύνονταν στο ελληνικό αγοραστικό κοινό με την "υπόσχεση" πως τα προϊόντα τους προσέφεραν την καλύτερη και ευκρινέστερη λήψη από τον νεοσύστατο Ραδιοφωνικό Σταθμό Αθηνών, η επίσημη έναρξη του οποίου έγινε στις 21 Μαΐου 1938. Στα τέλη Οκτωβρίου η Buick παρουσίασε τα νέα μοντέλα για το 1939, με τίτλο "Το Μπουΐκ είνε η ωραιότης". Την αντιπροσωπεία της αμερικάνικης φίρμας σε Κάιρο και Αλεξάνδρεια διατηρούσε η "Σ. Γρηγοράκης & Σια". Aκολούθησαν οι Pontiac και Chevrolet, που τα νέα της μοντέλα παρουσίαστηκαν στην Αίγυπτο στα τέλη Νοεμβρίου. Στις 5 Δεκεμβρίου 1938 είχε στις εκθέσεις της τα νέα μοντέλα και η Ford. H παρουσία τους στο ελληνικό κοινό έγινε μέσα από ολοσέλιδη καταχώρηση, με τίτλο "Πάλιν ο Ford επικεφαλής με τα νέα V8 1939". Παράλληλα υπήρξε προώθηση του νέου Oldsmobile από την G.M, με την αντιπροσωπεία της φίρμας στην Αλεξάνδρεια να έχει και σε αυτή την περίπτωση ελληνική επωνυμία: "Μιχαήλ Α. Μπενάκης". Στην πορεία ανέλαβε και την αντιπροσωπεία της Vauxhall σε Κάιρο και Αλεξάνδρεια. Βλέπουμε λοιπόν πως εντός μιας σύντομης περιόδου λίγων εβδομάδων, υπήρξε έντονη επικοινωνιακή στρατηγική των διαφόρων εταιρειών προς τους Έλληνες της Αιγύπτου. Κάτι ανάλογο ήταν αδύνατο να συμβεί εκείνη την εποχή στην Ελλάδα.
Μετά την έναρξη του πολέμου στην Ευρώπη, τον Σεπτέμβριο του 1939, η προώθηση των αυτοκινήτων περιορίστηκε σημαντικά. Στις αρχές του 1940 ορισμένες εταιρείες είχαν διαθέσιμα τα νέα τους μοντέλα (και) στο ελληνικό αγοραστικό κοινό, όπως η Ford/Lincoln και η Chevrolet. Όπως προκύπτει από την έρευνα, η συχνότητα των ελληνόγλωσσων καταχωρήσεων κατά την δεκαετία του '30, φανερώνει πως υπήρχε ενδιαφέρον αλλά και η απαραίτητη οικονομική δυνατότητα από τους Έλληνες της Αιγύπτου για την απόκτηση νέων αυτοκινήτων. Η -ενίοτε έντονη- δραστηριότητα των αντιπροσώπων δείχνει πως η ζήτηση για επιβατικά αυτοκίνητα στην Αίγυπτο μπορούσε να ικανοποιηθεί ευκολότερα σε σχέση με την Ελλάδα. Με δεδομένο ότι μέχρι το 1940 η ελληνική κοινότητα αριθμούσε περί τις 250.000 έως 300.000 κατοίκους, είναι πιθανόν η αναλογία Ελλήνων υποψηφίων αγοραστών στην Αίγυπτο να ήταν υψηλότερη συγκριτικά με την Ελλάδα (ασχέτως των περιορισμών που ίσχυαν στην χώρα μας). Με το τέλος της δεκαετίας του '30 έληξε και η περίοδος ακμής του αιγυπτιακού ελληνισμού. Μια σειρά από εξελίξεις, όπως η κατάργηση στα προνόμια των ξένων το 1937 (συνθήκη του Μοντρέ), οδήγησε στην φθίνουσα πορεία της ελληνικής παροικίας στην Αίγυπτο, που επιταχύνθηκε κατά την δεκαετία του '50 μετά την αιγυπτιακή επανάσταση του 1952. Το φωτογραφικό υλικό που ακολουθεί, δημοσιεύεται αποκλειστικά το Hellenic Motor History και αποτελεί δείγμα του marketing που απολάμβαναν οι Αιγυπτιώτες κατά την δεκαετία του '30.
Καταχώρηση της General Motors τον Ιανουάριο του 1934. Η συγκεκριμένη διαφήμιση δημοσιεύτηκε και στην χώρα μας την άνοιξη της ίδιας χρονιάς.
Lincoln Zephyr, Ιανουάριος 1936.
Ελληνική διαφήμιση για τα Pontiac του 1938 στην Αίγυπτο, Νοέμβριος 1937.
Chrysler, Φεβρουάριος 1938.
Opel Olympia, Απρίλιος 1938.
Ολοσέλιδη καταχώρηση για το Ford V8, Φεβρουάριος 1940.
B.A
Έρευνα & αρχείο: Hellenic Motor History © (2023)
Το υλικό και οι πληροφορίες προέρχονται από τον "Ταχυδρόμο (Ομόνοια)" & "Κυριακάτικο Ταχυδρόμο" Αλεξάνδρειας.
Πρόσθετες πληροφορίες: Egy.com
Η δημοσίευση είναι προϊόν έρευνας του Hellenic Motor History και δημοσιεύεται αποκλειστικά στο παρόν ιστολόγιο. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του συνόλου ή μέρους αυτού χωρίς την συγκατάθεση του γράφοντος και με την προϋπόθεση της αναφοράς στην πηγή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου