Αθήνα 12 Οκτωβρίου 1944. Απελευθέρωση και αυτοκίνητο.

Στις 12 Οκτωβρίου 1944 οι Γερμανοί κατακτητές αποχώρησαν από την Αθήνα. Η ώρα της απελευθέρωσης είχε επιτέλους φτάσει, μετά από 3.5 έτη σκληρής κατοχής.
Η Ελλάδα ήταν πλέον ελεύθερη αλλά οικονομικά κατεστραμμένη, μετά την αφαίμαξη που υπέστη από τις κατοχικές δυνάμεις. 
Οι συγκοινωνιακές υποδομές βρίσκονταν σε άσχημη κατάσταση. 
Ακόμα και οι αστικές συγκοινωνίες στην πρωτεύουσα ήταν προβληματικές. Η τροχιοδρομική συγκοινωνία (τραμ) αποκαταστάθηκε πλήρως στις 18 Οκτωβρίου, μία εβδομάδα μετά την απελευθέρωση. 
Σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας "Ελευθερία", την ίδια μέρα: 
"Από της σήμερον θα αποκατασταθή πλήρως η τροχιοδρομική συγκοινωνία εις τας γραμμάς Φαλήρου-Συντάγματος, Ομονοίας-Πλατείας Αγάμων, Ομονοίας-Πατησίων, Αμπελοκήπων. Μέχρι της Κυριακής εξ'άλλου ελπίζεται να αποκατασταθή η συγκοινωνία και εις τας άλλας γραμμάς. Η τιμή του εισιτηρίου δι'όλας τας γραμμάς καθωρίσθη εις έν δισεκατομμύριον. Δια τας γραμμάς Συντάγματος-Καλλιθέας και Ομονοίας-Πατησίων καθωρίσθη εις έν και ήμισυ δισεκατομμύριον και Συντάγματος-Φαλήρου εις δύο."

Στον χώρο του αυτοκινήτου η κατάσταση ήταν τραγική. Αμέσως μετά την απελευθέρωση, κυκλοφορούσαν στη χώρα περί τα 1.000 αυτοκίνητα, σε κακή κατάσταση. 
Πολλά φορτηγά είχαν επιταχθεί κατά την διάρκεια του Ελληνοϊταλικού πολέμου. Τα 9/10 αυτών καταστράφηκαν. Το ίδιο συνέβη και με τα λεωφορεία. Υπολογίζεται πως το 85% των επιταχθέντων λεωφορείων καταστράφηκε κατά τη διάρκεια του πολέμου. Σε όλη την περίοδο από τον πόλεμο και την κατοχή έως την εμφύλια διαμάχη, υπολογίζεται πως καταστράφηκαν περί τα 250 αστικά λεωφορεία Αθηνών-Πειραιώς. Να σημειωθεί ότι κατά την κήρυξη του πολέμου, κυκλοφορούσαν στην πρωτεύουσα 713 αστικά λεωφορεία. Συνολικά, πριν τον πόλεμο, κυκλοφορούσαν στην Ελλάδα 2.542 λεωφορεία. Πέρα από τα αστικά Αθηνών-Πειραιώς, υπήρχαν ακόμα 1.635 υπεραστικά και 194 αστικά επαρχιών. 

Με τις σιδηροδρομικές υποδομές σχεδόν πλήρως κατεστραμμένες, ο μόνος τρόπος να καλυφθούν άμεσα οι μεταπολεμικές ανάγκες, ήταν οι οδικές μεταφορές. 
Υπήρχε, κατά συνέπεια, επιτακτική ανάγκη να βρεθούν.... φορτηγά αυτοκίνητα.
Προς αυτή την κατεύθυνση βοήθηκε η βρετανική ML (Military Liaison) αλλά και η UNRRA (United Nations Relief and Rehabilitation Administration), που είχαν οργανώσει μεταφορικές υπηρεσίες για την μεταφορά τροφίμων. 
Η υπογραφή σύμβασης μεταξύ ελληνικού δημοσίου και UNRRA υπογράφηκε την 1η Μαρτίου 1945 επί πρωθυπουργίας Νικόλαου Πλαστήρα (1883-1953) και, μεταξύ άλλων, ανέλαβε την εισαγωγή οχημάτων. 
Έως τον Δεκέμβριο του 1945, το ελληνικό κράτος είχε παραλάβει από τις δύο αυτές οργανώσεις, περί τα 9.000 φορτηγά. 
Από αυτά, τα 3.200 είχαν διατεθεί στην Υπηρεσία Εκμεταλλεύσεως Κρατικών Αυτοκινήτων (Υ.Ε.Κ.Α), 500 στους Γεωργικούς Συνεταιρισμούς,  250 στους Σιδηροδρόμους, 1.000 σε διάφορες κρατικές υπηρεσίες, περί τα 2.000 σε βιομηχανικές επιχειρήσεις και ιδρύματα και 250 σε δήμους και κοινότητες. Διατέθηκαν δηλαδή 7.200 φορτηγά, ενώ περί τα 1.800 παντός τύπου παρέμειναν ανεκμετάλλευτα σε χώρο έναντι του νοσοκομείου "Σωτηρία" (μεταξύ των οποίων και 300 καινούργια).

Γενικότερα, στην πρώτη μεταπολεμική περίοδο, το ελληνικό κράτος είχε να επιλύσει μια σειρά από ζητήματα σχετικά με τους αυτοκινητιστές, ενώ έντονος ήταν ο κρατικός παρεμβατισμός σε όλους τους τομείς στον χώρο του αυτοκινήτου, σε μια ταραγμένη περίοδο που συνοδεύτηκε από αλλεπάλληλες κυβερνητικές αλλαγές.  

Φορτηγά εισαχθέντα από την UNRRA, τον Μάρτιο του 1945

(photo: UN archives)

B.A

Έρευνα © Hellenic Motor History